Recentemente, Turquía celebrou unhas eleccións presidenciais que poderían significar un cambio na política interior e exterior turca, tendo un impacto non só neste estado, senón na OTAN, a UE e Oriente Medio.
En 2017, o presidente turco, Recep Tayyip Erdogan, saíu vitorioso nun referendo. Tras este referendo, Turquía fixo unha transición cara a un réxime presidencial, concedeuse a capacidade de decidir á metade dos membros do Tribunal Constitucional e o mandato presidencial ampliouse de catro a cinco anos, e un maior autoritarismo do presidente.
O pasado 6 de febreiro produciuse un terremoto no sueste deste estado, que deixou máis de 50.000 mortos, millóns de dólares en danos e interminables críticas ao Goberno pola súa xestión da emerxencia. Tamén hai que engadir que as dificultades económicas que afectan gravemente ao país cunha inflación moi elevada e unha devaluación permanente da moeda turca erosionaron a popularidade do presidente turco, Recep Tayip Erdogan.
Xunto a isto, toda a oposición coincidiu en que Kemal Kilicdaroglu, o líder do CHP (Partido Popular Republicano), principal partido da oposición, sería o rival ante a aparente debilidade electoral de Erdogan. A maioría das enquisas mostraron a Kilicdaroglu como o gañador das eleccións. Con todo, contra pronóstico, o 28 de maio, Erdogan logrou a reelección co 52% dos votos, fronte ao 48% do seu opoñente. Este artigo ofrecerá máis detalles sobre a vitoria de Erdogan e cal será o impacto da súa reelección.
Un dos principais motivos desta vitoria foi o nomeamento de Kilicdaroglu.
Por unha banda, Erdogan utilizou os recursos estatais para atraer votantes con medidas como: gasolina gratis na casa, aumentos salariais, rebaixas de impostos e préstamos asequibles. Tamén recorreu a unha campaña dirixida a minorías como a comunidade LGBTQ e difundiu imaxes manipuladas que vinculan a Kilicdaroglu cos terroristas.
Kilicdaroglu cometeu algúns grandes erros no camiño. O seu equipo de campaña centrouse unicamente nas estratexias de mercadotecnia e subestimou a importancia da participación pública. Ao mesmo tempo, apostou polo populismo, facendo promesas de alto son como aumentar os soldos, prometer o acceso sen visados á Europa da UE para os cidadáns turcos nun prazo de tres meses. Porén, non foi quen de dar respostas claras sobre política económica sen conseguir convencer aos votantes sobre política económica.
Outro aspecto clave foi a alianza non oficial de Kilicdaroglu co Partido Democrático dos Pobos (HDP) pro-kurdo. Segundo Ankara, comparte vínculos ideolóxicos con grupos armados kurdos clasificados como terroristas por Turquía. Erdogan aproveitou esta oportunidade e mesmo mostrou vídeos manipulados da campaña de Kilicdaroglu, provincia por provincia, nos que aparecía o apoio dos líderes do PKK.
Xunto a isto, a terceira clave foi a alianza co candidato ultranacionalista, Sinan Ogan. Sinan Ogan quedou en terceiro lugar na primeira volta das eleccións presidenciais cun 5,2% dos votos. Ogan atraeu máis de 3 millóns de votos de persoas que desaprobaban as políticas de Erdogan, pero non querían apoiar a Kiliçdaroglu.
Esta alianza e apoio de Ogan a Erdogan produciuse con 4 liñas vermellas:
1 - En primeiro lugar, os catro primeiros artigos da Constitución son intocables. Din que Turquía é un estado democrático, laico, unitario, cuxa lingua oficial é o turco. Ogan defende un estado laico e votou en contra do actual sistema presidencial en Turquía.
2- En segundo lugar, Ogan esixe que os sirios volvan ao seu país. Uns catro millóns de sirios desprazados viven en Türkiye. Erdogan, polos acordos que mantén coa Unión Europea, oponse a esta medida.
3- Ogan esixe un xiro de 180 graos na política económica. A inflación interanual superou o 100% en abril, segundo organizacións independentes, e o banco central turco baixou os tipos en lugar de aumentalos. Mentres, a lira depreciouse un 80% en cinco anos.
4- Ogan non quere saber nada dos kurdos, nin dos moderados nin do PKK, xa que os considera todos terroristas.
Na primeira volta, a oposición denunciou un intento do Goberno de bloquear o reconto e a sospeita de irregularidades . Así mesmo, a OSCE, aínda que sostén que as eleccións foron competitivas, sinalou unha vantaxe inxustificada a favor de Erdogan.
Durante a segunda rolda, Kilicdaroglu faltou dunha estratexia eficaz , afianzando a vitoria de Erdogan.
Kilicdaroglu agardou catro días despois do fracaso da primeira volta, e recorreu a converterse nun líder ultranacionalista contrario aos refuxiados. Porén, a pesar de que o líder da oposición endureceu o seu discurso e mesmo prometeu enviar "a casa" a todos os refuxiados sirios se chegaba ao poder, Ogan aliouse con Erdogan, sendo unha alianza clave que determinaría a vitoria de Erdogan.
Este xiro estratéxico de Kilicdaroglu na segunda volta implicou unha abstención fundamental no sueste de maioría kurda. Houbo unha importante baixada da participación, entre un 5 e un 8 por cento.
Tras comprometerse a formar un novo goberno con sete vicepresidentes, Kilicdaroglu non se presentou como un político capaz de abordar os problemas acuciantes de Turquía.
Resultados da segunda volta das eleccións presidenciais en Turquía de 2023. Fonte:https://www.theguardian.com/world/ng-interactive/2023/may/28/turkey-election-results-presidential-vote-round-two
As eleccións do domingo 28 de maio en Turquía deron como resultado unha nova vitoria do presidente Recep Tayyip Erdogan co 52% dos votos, gañando a presidencia por outros cinco anos.
Non obstante, Erdogan enfróntase a dous retos fundamentais. Por unha banda, Turquía podería enfrontarse este ano a un novo colapso económico, que provocaría de novo a inflación e causaría estragos na súa balanza de pagos. Despois das eleccións, a lira turca volveu perder o seu valor fronte ao dólar estadounidense e ao euro. Así mesmo, o país xa sufriu un colapso histórico da súa moeda a finais de 2021 e unha inflación superior ao 85% o ano pasado.
Por outra banda, o ano que vén celebraranse eleccións municipais, clave para Erdogan. Nas principais cidades, Istambul e Ankara, Erdogan terá que cambiar a súa política económica e monetaria e apostar por reducir o custo da vida e acelerar a repatriación de solicitantes de asilo sirios.
Na política internacional, o presidente turco priorizará retomar a normalización rexional e reparar as relacións de Turquía con EEUU e a UE, e buscará unha cooperación máis estreita con Rusia en varios ámbitos. Tanto os datos económicos, a política exterior como as vindeiras eleccións de 2024 marcarán os primeiros anos para Erdogan e a dirección de Turquía.
Bibliografía recomendada:
1- Factbox: Turkey’s new government: Key figures in Erdogan’s Cabinet (2023) Reuters. Dispoñible en: https://www.reuters.com/world/middle-east/turkeys-new-government-key-figures-erdogans-cabinet-2023-06-03/
2- Gil Iglesias, D. (2023) Turquía: Cinco Años más de Erdogan, The Political Room. Dispoñible en: https://thepoliticalroom.com/turquia-cinco-anos-mas-de-erdogan/
Comments